آشنایی با روستای تاریخی مریان شهرستان تالش

عکس: آدمین کاظمی
زمان: شهریور ماه ۱۳۸۸ خورشیدی

روستای تاریخی مريان از توابع بخش مرکزی شهرستان تالش، با مختصات جغرافيايي 48 درجه و 37 دقيقه طول شرقي و 37 درجه و 50 دقيقه عرض شمالي، در 37 کيلومتري شمال غربي هشتپر و 143 کيلومتري رشت قرار دارد.اين روستا از شمال به روستای ناوان، از شرق به روستای سينا هونی، از جنوب به اراضي جنگلي و از غرب به روستای آق اولر محدود مي‏شود.

ارتفاع اين روستاي کوهپايه‏اي از سطح دريا 1080 متر است و آب و هواي آن در زمستان‏ها سرد و در تابستان‏ها معتدل است. متوسط بارندگي ساليانه آن 1732 ميلي‏متر گزارش شده است.گورستان باستاني روستا، نشانگر سکونت ديرينه اقوام تالشي در اين روستاست و آثاري از حمام قديمي منسوب به دوره صفوي و يا قاجاري مؤيد قدمت کهن روستاست.مردم روستاي مريان به زبان‏هاي آذري و تالشي سخن مي‏گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.

الگوي معيشت و سکونت براساس سرشماري سال 1375، روستاي مريان 104 نفر جمعيت داشته است که در سال 1385 به 760 نفر افزايش يافته است.اقتصاد روستاي مريان بر پايه فعاليت‏هاي زراعي، باغداري، دامداري و صنايع دستي استوار است. زراعت عمده روستا، کشت ديم است و گندم مهم‏ترين محصول ديمي آن است. توتون، ذرت، سيب‏زميني، يونجه و لوبيا از ديگر محصولات زراعي روستاست. زردآلو، سيب، به و گلابي از محصولات باغي آن است. محصولات مهم دامي آن عبارتند از: گوشت تازه و انواع لبنيات، پرورش طيور خانگي مانند مرغ و بوقلمون نيز بين روستاييان رونق دارد.

مردم روستا به ويژه زنان، با بافت و توليد صنايع دستي مانند گليم، جاجيم، شال و جوراب در بهبود وضعيت اقتصادي خانوار نقش مهمي ايفا مي‏کنند.معماري روستاي مريان به دليل استقرار در ناحيه کوهستاني، از روستاهاي جلگه‏اي استان گيلان متفاوت است. سقف چوبي خانه‏ها، لته کوبي است و درهاي ورودي و پنجره‏ها، براي جلوگيري از سرما کوچک انتخاب شده‏اند. در ساخت خانه‏هاي قديمي از مصالح بومي سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده است.

پس از زلزله سال 1369، اکثر خانه‏ها با استفاده از مصالح جديد سيمان، آجر و تيرآهن ساخته مي‏شوند. اتاق‏هاي خواب و پذيرايي، آشپزخانه، سرويس بهداشتي، انبار و طويله، فضاهاي مشابه اکثر خانه‏هاي روستايي است.جاذبه‏هاي گردشگريچشم‏انداز رودخانه پرآب کرگانرود، ارتفاعات پيرامون روستا، جنگل‏هاي انبوه و سرسبز و هواي مه‏آلود، تصويري رويايي پيشا روي گردشگران روستاي مريان ترسيم مي‏کند. مراتع سرسبز و مزارع طلايي گندم، همچون کمربند درخشاني گرداگرد روستاي مريان را در برگرفته‏اند.باغ‏هاي انبوه و پربار ميوه از ديگر جاذبه‏هاي طبيعي اين روستاست. مراتع زيباي روستا همانند گردنبند زيبايي روستا را در ميان گرفته‏اند و درختان ميوه و مزارع گندم جاذبه‏هاي آن را دو چندان کرده‏اند.

محوطه باستاني گورستان مريان، بزرگترين گورستان پيش از تاريخ ايران است که در عرصه‏اي به مساحت 400 هکتار، در مناطق ييلاقي مريان، آق اولر و تندبين گسترده شده است. اين گورستان گواه تمدن عظيم اين منطقه در دوران‏هاي گذشته است، که تا اوايل دوران اسلامي تداوم داشته است. گورهاي اين گورستان، به صورت سه طبقة دخمه‏اي سنگچين شده و با لوازم مورد نياز زندگي مردگان کشف شده‏اند.

حمام قديمی مريان به احتمال قوي از آثار اواخر دورة صفوي و به احتمالي ديگر از آثار اوايل دورة قاجاري است. مصالح به کار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملاط، گچ و سنگ است. در بعضي قسمت‏هاي حمام، آثاري از کاشي‏هاي تزييني و نقاشي ديواري به جا مانده بود که تقريباً تمام آن‏ها به سرقت رفته است.جشنواره سوارکاري و کشتي مردان، هر ساله در مناطق ييلاقي روستا برگزار مي‏شود و در ميان جوانان طرفداران بسياري دارد. از بازي‏هاي محلي روستاي مريان مي‏توان به قئيش گوتورمک يا قئيش چکدي، بورک قاچدي، خاله خاله، چيلينگ آقاج اشاره نمود، که اکثراً به طور گروهي و توسط کودکان روستا انجام مي‏شود.

مراسم عيد نوروز، همانند ساير نقاط ايران برگزار مي‏شود. روز سلطان، دروزه، 45 نوروز و بنجک از جمله مراسم ويژه فصل بهار است و مراسم شب يلدا با رسوم يوله چله، قصه چله و سيومو برگزار مي‏شود. مراسم بند آوردن باران و کوبيدن بر ظرف مسي براي برطرف شدن ماه گرفتگي و خورشيد گرفتگي نيز از آيين‏ها و رسم‏هاي مردم روستاي مريان است. برگزاري مراسم اعياد مذهبي و عزاداري‏هاي ماه محرم نيز در روستا رواج دارد.نواي ني چوپانان و آوازهاي محلي تالشي، شور و حال خاصي به مراسم و جشن‏هاي مختلف مردم روستاي مريان مي‏بخشند. اجراي ترانه‏هاي عاشيقي به زبان آذري، به ويژه در مراسم عروسي روستا متداول است.سرنا و دهل سازهاي محلي اين روستاست که در اجراي برخي آوازها و رقص‏هاي محلي نواخته مي‏شوند.صنايع دستي روستاي مريان، مشتمل بر بافت انواع گليم، جاجيم، جوراب و شال است.

پوشاک غالب مردم روستاي مريان، لباس‏هاي محلي مشابه لباس‏هاي تالشي است. مردان از کلاه، شلوار، پيراهن جلو بسته با يقه هفت يا بسته، نيمه تنه يا جليقه پشمي، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده مي‏کنند.زنان روستا مانند زنان تالشي لباس مي‏پوشند که شامل پيراهن بلند با دامن پرچين، جليقه با رنگ تيره، پيژامه طرح‏دار و روسري‏هاي رنگي و منقش مي‏باشد. استفاده از پارچه‏هاي رنگي و روشن، ويژگي پوشاک زنان روستا است. کودکان روستاي مريان نيز از پوشاک محلي و معمولي استفاده مي‏کنند.

از انواع غذاهاي محلي روستا مي‏توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و انواع غذاهاي همراه با برنج و ماهي اشاره کرد.دسترسي: اين روستا از طريق شهر هشتپر با جاده‏اي مناسب و زيبا قابل دسترسي است.
منبع: سایت میراث فرهنگی و گردشگری